Адыгабзэм изэхэф гущы1алъ "Adığece (Çerkezce) Açıklamalı Sözlük"

Bu üç ciltlik sözlük, Adıgece (Adığece) dilinin en kapsamlı ve modern açıklamalı sözlüklerinden biridir. Yaklaşık 50.000 kelime içeren bu eser, Adıge edebi dilinin genel kullanımda olan kelimelerini kapsamaktadır. Sözlükte atasözleri, deyimler, hayvan ve bitki isimleri, araç-gereç adları, çevreyle ilgili terimler ve bilimsel-teknik terminoloji geniş yer bulmuştur. Ayrıca az miktarda arkaik kelimeler ve diyalekt ifadelerine de yer verilmiştir.

Bu eserin başlıca amacı, Adıge edebi dilindeki kelime dağarcığının güncel durumunu yansıtmak ve bu kelimelerin kullanım normlarını belirlemektir. Sözlük, Adıge diliyle ilgilenen kişiler ve bu dili öğrenenler için eşsiz bir kaynak niteliğindedir.

Sözlük, dil bilimciler ve edebiyatçılardan oluşan bir ekip tarafından hazırlanmıştır. Baş yazarları arasında N.T. Gışev, U.S. Zekokh, K.H. Meretukov, N.A. Tov, M.K. Tutaryuşeva ve Yu.A. Tharkakho gibi isimler bulunmaktadır. Sözlüğün editörlüğünü ise B.M. Bersirov üstlenmiştir.

Her ciltte kelimeler, alfabetik sıraya göre dizilmiş olup, her bir kelime Adıgece tanımı ve Rusça karşılıklarıyla birlikte açıklanmıştır. Örnek cümleler ise kelimelerin kullanımını zenginleştirmek için farklı yazılı kaynaklardan alınmıştır.

2011 yılında yayımlanan bu eser, Adıge kültürü ve dili için önemli bir katkıdır ve hem dil öğretimi hem de araştırma için temel bir referans kaynağıdır.

1. Адыгабзэм изэхэф гущы1алъ-1

2. Адыгабзэм изэхэф гущы1алъ-2

3. Адыгабзэм изэхэф гущы1алъ-3

Adıgece-Türkçe Sözlük (Teşu Mehmet Yasin Çelikkıran)

Adıgece diline ve kültürüne katkıda bulunmak amacıyla Mehmet Yasin Çelikkıran tarafından hazırlanmıştır. 13.000 kelimeyi kapsayan bu sözlük, Adıgece ve Türkçe arasında bir köprü oluşturarak her iki dilin öğrenimini ve gelişimini desteklemeyi hedeflemektedir. 1992 yılında Maykop'ta yayımlanan sözlük, dilbilimsel açıdan önemli bir referans eser olarak değerlendirilmektedir.

Sözlük, Fransızların ünlü "Küçük Larus" sözlüğü gibi kapsamlı bir eser olma hedefiyle yola çıkmış, Adıge dilini koruma ve geliştirme gayesiyle hazırlanmıştır. Yazar, sözlükte karşılaşılabilecek hataların ileride yapılacak daha kapsamlı çalışmalarla düzeltileceğini ve eksiklerin tamamlanacağını belirtmiştir. Sözlüğün hazırlanış sürecinde, yazarın dil öğrenimine olan katkıları ve Türkçe-Adıgece çeviri pratiğinden doğan kişisel deneyimleri de yer bulmaktadır.

Sözlüğün kaynak eserleri arasında şu önemli çalışmalar bulunmaktadır:

1. Adıge Dili Sözlüğü (Hatane A.A., Çeraşe Z., Adıge Bilimler Enstitüsü, Maykop, 1960),
2. Canlı Yaratıklar Sözlüğü (Giş Nuh, Maykop, 1990),
3. Rusça-Adıgece Sözlük (Adıge Bilimler Enstitüsü, 1960),
4. Türkçe-Rusça Sözlük (Russkiy Yayınevi, Moskova, 1977),
5. Rusça-Türkçe Sözlük (Sovettskaya Ensiklopediya Yayınevi, Moskova, 1972).

Sözlük çalışmasında, Adıge Cumhuriyeti'ndeki birçok akademisyen ve uzman yazarın katkıları olmuştur. Yazar, bu çalışmada kendisine destek veren Adıge Bilimler Enstitüsü müdürü Mekule Cebrail'e, tanınmış yazarlar Hadagale Asker, Shalaho Abu, Giş Nuh, Kosbeyep Şumaf'a ve Maykop Yayın Evi müdürü Becene Murat'a teşekkürlerini iletmektedir. Ayrıca, sözlüğün redaksiyonunda emeği geçen Kuyeko Asfar ve Hadağale Aydemir de önemli katkılar sunmuşlardır.

Bu eser, Adıgece diline ilgi duyanlar ve bu dili öğrenmek isteyenler için eşsiz bir kaynak niteliği taşımaktadır. Hem Türkçe hem de Adıgece arasındaki bağları güçlendiren bu sözlük, kültürler arası iletişime ve dilin korunmasına önemli bir katkıda bulunmaktadır.

Rusça-Adıgece Sözlük

1960 yılında yayımlanan "Rusça-Adıgece Sözlük", yaklaşık 33.000 kelimeyi içeren ve Rusça ile Adıgece arasındaki dil ilişkilerini derinlemesine ele alan kapsamlı bir eserdir. Bu sözlük, Adıge dilinin edebi standartlarını geliştirmek, dil öğrenenlere rehberlik etmek ve dilbilim araştırmalarında başvurulacak bir kaynak oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.

Sözlüğün Özellikleri:

• Kelimeler arasında politik, felsefi ve bilimsel-teknik terimlerin anlamları detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
• Sözlük, Adıge dilinin lehçelerine de yer vermekte ve dilin zenginliğini yansıtmaktadır.
• Her kelimenin detaylı açıklamasıyla birlikte örnekler ve kullanım bağlamları sunulmuştur.

Hazırlık Süreci: Bu eser, Adıge Dil, Edebiyat ve Tarih Enstitüsü'nden bir grup bilim insanı tarafından oluşturulmuştur. Sözlüğün hazırlanmasında özellikle şu isimler önemli katkılarda bulunmuştur:

• U.S. Zekokh (A harfinden “вникнуть” kelimesine kadar),
• A.O. Khorethlev (“внимание”dan “заскрежетать” kelimesine kadar),
• M.G. Autlev ve diğer araştırmacılar, kelime gruplarını detaylı bir şekilde ele almıştır.

Kaynaklar: Sözlüğün hazırlanmasında aşağıdaki lügat ve kaynaklar referans alınmıştır:

1. D.N. Ushakov’un Rusça Açıklamalı Sözlüğü, Moskova, 1935–1940.
2. S.I. Ozhegov’un Rusça Sözlüğü, Moskova, 1953.
3. Rusça Dil Sözlüğü, Moskova, 1957–1959.
4. Yabancı ve ulusal sözlükler.

Editoryal Süreç: Sözlük, dilbilim alanında uzman olan H.D. Vodozhdokov’un editörlüğünde hazırlanmıştır. Ayrıca, 3.I. Kerashova tarafından oluşturulan Adıgece dilinin kısa dilbilgisi açıklaması esere eklenmiştir. Editoryal süreç boyunca, Rusça-Adıgece Sözlük’ün düzenlenmesi ve basıma hazırlanmasında büyük katkılarda bulunan bilim insanları ve diğer katılımcılara teşekkür edilmiştir.

Sonuç ve Kullanım: Bu sözlük, Rusça ve Adıgece arasında bir köprü oluşturarak hem dil öğrenenlere hem de araştırmacılara rehberlik etmeyi amaçlamaktadır. Sözlüğün ilk baskısı, bazı eksiklikler ve kusurlar içerebileceğinden, kullanıcıların geri bildirimleri bir sonraki baskı için değerli olacaktır.

Bu değerli eser, Adıge dilini koruma ve geliştirme çabalarına büyük katkı sağlamış, aynı zamanda ulusal ve uluslararası dilbilim camiasında önemli bir yer edinmiştir.

Claude AI ile Çerkezce-Türkçe Çeviride Yeni Bir Dönem

Dil çeşitliliği, kültürlerin korunması ve iletişimin güçlenmesi açısından büyük önem taşıyor. Claude AI, bu amaçla geliştirilmiş ileri düzey bir yapay zeka çeviri platformu olarak Çerkezce (Adıgece) ile Türkçe arasında köprü kuruyor. Teknolojinin gücüyle dillerin korunması ve yaygınlaştırılmasına katkı sağlayan bu uygulama, hem bireysel hem de akademik ihtiyaçları karşılamayı hedefliyor.

Claude AI'nin Özellikleri

1. Hızlı ve Doğru Çeviri: Claude AI, Çerkezce ve Türkçe arasında çift yönlü çeviri yaparak kullanıcılarına hızlı, anlam bütünlüğü yüksek ve doğru çeviriler sunar.

2. Dil Koruma ve Öğrenme: Çerkezce gibi tehlike altındaki dillerin dijital dünyada yaşatılması için güçlü bir araç olan uygulama, dil öğrenenler ve eğitmenler için destek sağlar.

3. Kullanıcı Dostu Arayüz: Basit ve sezgisel bir tasarıma sahip olan Claude AI, hem uzmanlar hem de yeni başlayanlar için kolay kullanım sunar.

4. Eğitim ve Araştırma Desteği: Dil ve kültür üzerine çalışan akademisyenlere ve öğrencilere kapsamlı veri kaynağı sağlayarak, dilbilimsel araştırmaları kolaylaştırır.

5. Kültürel Bağlantı: Claude AI, Çerkez kültürünü koruma ve yaygınlaştırma hedefi doğrultusunda dilin taşıdığı değerleri anlamak ve paylaşmak için ideal bir platformdur.

Dil Çeşitliliğine Özel Bir Uyarı

Claude AI kullanırken Çerkezcenin dil çeşitliliğine dikkat etmek oldukça önemlidir. Bu tarz uygulamalarda Çerkez diline çeviri talebinde bulunduğunuzda "Adığece veya Kabardeyceye çevir" diye belirtmek bazı karışıklıkları önlemektedir. Kullanıcıların bu özelliği bilmeden hareket etmeleri, yanlış çevirilere yol açabilir. Bu nedenle, Claude AI'yı kullanırken hangi dile çevrilmesini istediğinizi açıkça belirtmeniz önemlidir. Böylece doğru ve amaca uygun çeviri sonuçları elde edebilirsiniz.

Kimler Kullanabilir?

• Dil Öğrencileri: Çerkezce öğrenmek isteyenler için etkili bir öğrenme aracı.
• Çevirmenler: Profesyonel çevirilerde zaman kazandıran bir yardımcı.
• Akademisyenler ve Araştırmacılar: Çerkezce dilbilimi ve kültürü üzerine çalışanlar için bilgi ve kaynak sağlayıcı.
• Diaspora Toplumları: Çerkezceyi unutmamak ve yaygınlaştırmak isteyen bireyler ve gruplar.